انحرافات کلامی در حکومت معاویه و پیامدهای آن

بسم الله الرحمن الرحیم 
عنوان: انحرافات کلامی در حکومت معاویه و پیامدهای آن
استاد راهنما: حجت الاسلام دکتر محمد معینی فر 
محقق: محمد آقا مروجی 
زمستان 1400 شمسی

تبیین مسئله 
معاویه در دوران عهده‌داری امور مسلمین، هم در ساختار سیاسی حکومت اسلامی و هم در عقاید مسلمانها انحرافاتی ایجاد کرد. معاویه با تغییر دادن خلافت اسلامی به پادشاهی و عدم رعایت مبانی حکومت اسلامی و استفاده از ابزارهای حکومتی خاص همچون جعل احادیث و رفتارهای غیر اسلامی، باعث ایجاد انحراف در حکومت اسلامی شد و همچنین جامعه مسلمین را از مسیر اصلی منحرف نموده و باعث تغییر زیادی در عقاید اکثر مسلمانها شد. حکومت معاویه که از خلافت اسلامی منحرف شده بود، از عقاید اصیل اسلامی که پیامبر9 بنیان‌گذار آن بود، منحرف شد و این انحرافات به صورت فراگیر و دامنه دار از زمان حکومت معاویه تا زمان حاضر، جامعه مسلمین را درگیر خود نموده است. حکومت معاویه با انحراف در مسئله توحید، نبوت، امامت و معاد باعث ایجاد انحرافاتی در جامعه اسلامی شده است. این انحرافات باعث پیامدهایی در جامعه اسلامی شد. بررسی این انحرافات که در ضمن حکومت معاویه پدید آمد و شناخت پیامدهای آن، برای افزایش آگاهی و بصیرت جامعه اسلامی و شناسایی راه حل های اصلاح عقاید بخشی از مسلمین، دارای اهمیت است. 
با بررسی انحرافات کلامی حکومت معاویه است می‌توان با عقاید معاویه و کارگزارانش آشنا شویم و از طرف دیگر، ریشه برخی از تفکرات، عقاید و موضع‌گیری‌های سیاسی که در بین برخی از مسلمان‌ها در طول تاریخ اسلام رواج پیدا کرده است را دریابیم. یکی از پیش نیازهای مهم پژوهش حاضر شناخت عقاید حکومت معاویه نسبت به مسئله توحید، نبوت، امامت و معاد و همچنین شناخت رفتار سیاسی حکومت معاویه نسبت به اهل بیت:است که در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است و قبل از این تحقیق، به این نحو مورد توجه قرار نگرفته بود. پژوهش مورد نظر از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی و از نظر روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و با رجوع به منابع دسته اول فریقین است. یافته¬های حاصل از پژوهش نشان می¬دهد که حکومت معاویه، اعتقاد استواری به شریعت اسلام نداشته و تبیین نادرست این حکومت نسبت به مسائل کلامی، منجر به تنقیص جایگاه پیامبراکرم9 و دشمنی با حضرت و دشمنی با اهل بیت:شد. همچنین از نتایج و پیامدهای حکومت معاویه، تغییر ساختار سیاسی حکومت، تأثیر بر فرقه‌های منحرف و تخریب جایگاه اهل بیت:است.
در خصوص انحرافات کلامی در حکومت معاویه و پیامدهای آن، تحقیقی فراگیر و گسترده انجام نشده است و آثار نگاشته شده نیز هر کدام به بخش‌هایی از این موضوع پرداخته‌اند که می توان این نوشته‌ها را به چند بخش تقسیم نمود: 
الف- در مورد کلیت ساختار حکومت معاویه، کتابهایی همچون: کشف الهاویة در تاریخ و وقایع ایام حکومت و زندگی معاویه (ذبیح الله محلاتی/مرکز نشر کتاب)، نقش عایشه در تاریخ اسلام( مرتضی عسکری/انتشارات منیر، که به دوران معاویه هم اشاره نموده است)، امام شناسی (محمد حسین حسینی تهرانی/ مؤسسه ترجمه و نشر دوره علوم و معارف اسلام، که به جنایات معاویه اشاره نموده است)، معاویةبن‌أبی‌سفیان صحابی کبیر و ملک کجاهد(منیر محمد الغضبان/دارالقلم)، تندیس شوم تاریخ ( علی محدث/فراکتاب) و مقاله‌هایی همچون: بنی‌امیه در تاریخ (علی اصغر فقیهی/مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید)، معاویه و جنگ جمل (مصطفی معلمی/مجله تاریخ اسلام) و منابع مالی حکومت معاویه (علی اصغر غفاریان/رشد آموزش تاریخ) نوشته شده است. 
ب- در مورد عقاید کلامی معاویه و فرقه‌ها و حوادث معاصر وی نیز کتابهایی همچون: کاووشی در آراء و عقاید معاویه (حسن ترکاشوند/بوستان کتاب)، هل قتل معاویة علیاً (نجاح الطائی/دارالهدی) و رساله علمی حکومت بنی امیه در جعل و وضع احادیث کلامی (سطح۳- رضا قائمی) و مقاله هایی همچون: بررسی نقش طرفداران بنی‌امیه در ترویج نظریه جبر (رسول رضوی و رضا قائمی/تاریخ اسلام) و مرجئه و بنی‌امیه (علی غلامی/تاریخ در آئینه پژوهش)، نگاشته شده است. 
ج- در مورد برخورد اهل بیت: با معاویه و حکومت وی نیز مقاله‌هایی همچون تحلیلی بر صلح امام حسن7 (مصطفی حسینی/پیام زمستان)، چرا امام حسین7 به روزگار معاویه قیام نکرد (اصغر فروغی/ فصلنامه دانشکده الهیات و معارف مشهد) و مواضع امام حسین7 در برابر حکومت معاویه (محسن رنجبر/معرفت) نگاشته شده است. 
اما باید بیان نمائیم که آثار مذکور یا در مورد ساختار و اقدامات سیاسی معاویه مطالبی بیان نموده‌اند و یا اینکه برخی از آرای کلامی خود معاویه را ذکر کرده‌اند و لذا در خصوص انحرافات کلامی حکومت معاویه و اینکه این انحرافات چه آثار و پیامدهایی به دنبال داشت، اثری مستقل نگاشته نشده است. تحقیق مورد نظر تکیه بر حکومت معاویه (و نه خود معاویه)، انحرفات کلامی این حکومت و همچنین پیامدهای این انحرافات دارد.

فهرست
مقدمه    1
فصل اول:    3
مفاهيم و کلیات    3
گفتار اول: مفاهیم    4
۱-انحراف کلامی    4
۲- امامت و خلافت    4
امامت    4
خلافت    5
۳- جبر و اختیار    5
جبر    5
اختیار    6
گفتار دوم: کلیات    7
۱- تبار شناسی معاویه و مروری بر حکومت او    7
شخصیت شناسی معاویه    7
کارگزاران حکومت معاویه    12
الف- والیان    13
والیان مکه (حجاز)    13
والیان مدینه    13
والیان مصر    13
والیان افریقا    13
والیان جزیره    14
والیان کوفه    14
والیان بصره    14
والیان یمن    15
والیان أرمینیه    15
والیان بعلبک    15
والیان سجستان    15
والیان خراسان    15
والیان حمص    16
والیان فلسطین    16
ب- فرماندهان نظامی    16
ج- قضات و مسئولین حج    16
۲- وضعیت فکری و مذهبی جامعه اسلامی در حکومت معاویه    19
۳- ابزار و شیوه‌های تبلیغی حکومت معاویه    22
شایعه سازی و تبلیغات سوء    22
ایجاد شبهه، تردید و تهمت    25
جعل حدیث و نشر اکاذیب    27
استفاده ابزاری از دین و چهره‌های متدین (مقبول)    36
استفاده از قصه‌گوها و شعراء    39
ظاهر سازی، تزویر و فریب‌کاری    43
ترور شخصیت    47
۴- مواجهه اهل بیت: با مواضع سیاسی و عقیدتی حکومت معاویه    54
۱- پیامبر اکرم9    55
۲- امام علی7    57
۳- امام حسن7    59
۴- امام حسین7    63
فصل دوم:    65
انحرفات کلامی در حکومت معاویه    65
گفتار اول: انحرافات کلامی حکومت معاویه در توحید    66
۱- تبیین نادرست آموزه قضا و قدر و ترویج جبرگرایی    66
۲- تبیین نادرست آموزه ایمان و کفر    72
۳- بت پرستی    76
۴- نژاد پرستی    76
گفتار دوم: انحرافات کلامی حکومت معاویه در نبوت    79
۱- تنقیص مقام نبوت    79
۲- نفی عصمت پیامبر9    82
۳- نفی علم پیامبر9    83
۴- عدم اعتقاد به شریعت اسلام    83
1- شرب خمر    86
2- لهو و غناء    86
3- بی‌اهمیتی به فرائض    87
4- ترویج رباخواری    88
5- جمع بین دو خواهر    89
6- مخالفت با اوامر قرآن    89
7- استلحاق زیاد    90
8- عدم وفای به عهد    92
9- قتل نفس    93
۵- عدم اعتقاد به وحیانی بودن قرآن    93
۶- معاویه و معراج    95
۷- دشمنی با رسول خدا9    96
۸- بی‌اعتنایی به سنن نبوی    100
سنت وصیت    100
بد دهانی و فحاشی کردن    101
استعمال و استفاده از طلا و پوشیدن حریر    102
سنت تختم به دست راست    102
متعه حج    103
نماز اول وقت    103
نشسته خطبه خواندن    104
مقدم کردن خطبه بر نماز    104
اذان در نماز عید    104
خضاب به سواد    106
گرفتن جزیه و زکات از غیر اهلش    106
ترساندن مردم    106
گفتار سوم: انحرافات کلامی حکومت معاویه در امامت    108
1- ایجاد انحراف در فلسفه امامت    108
2-انکار تنصیصی بودن امامت و پایه گذاری خلافت موروثی    108
3- ادعای خلافت و جانشینی پیامبر9(تصرف عدوانی منصب خلافت)    113
4- انکار و منع نقل فضائل اهل بیت:    116
5- نفی عصمت اهل بیت:    118
6- انحراف در مهدویت    119
گفتار چهارم: انحرافات کلامی حکومت معاویه در معاد    120
فصل سوم:    123
بررسی پیامدهای انحرافات کلامی در حکومت معاویه    123
گفتار اول: شکل‌گیری فرقه‌ها    124
الف- شکل‌گیری فرقه‌ها    124
۱- عثمانیه    124
۲- نواصب    127
۳- مُجبّره    131
ب- تأثیر بر فرقه‌های منحرف و تقویت آنها    132
۱- خوارج    133
۲- وهابیت    135
گفتار دوم: تخریب جایگاه اهل بیت:    137
۱-نفی مرجعیت دینی و علمی اهل بیت:    137
۲- وارونه نشان دادن فضائل اهل بیت: و سبّ ایشان    139
۳- به شهادت رساندن اهل بیت:، صحابه و شیعیان    146
الف- به شهادت رساندن اهل بیت:    146
ب- به شهادت رساندن صحابه    148
ج- به شهادت رساندن شیعیان    150
۴- زمینه سازی حادثه عاشورا    155
گفتار سوم: تغییر ساختار حکومت    156
۱- انتقال مفهوم خلافت به پادشاهی    156
۲-رعایت نکردن شایسته سالاری    162
۳- حب دنیا و ثروت افزایی    163
۴- برخورد ناشایست با مردم    167
۱- بی‌اعتنایی به مردم    167
۲- عدم پذیرش انتقاد    168
۳- دورویی و تبعیض در برخورد با مردم    169
۴- اختلاف‌افکنی بین مردم    170
۵- اجبار مردم به بیعت    171
۶- عقوبت نمودن مردم به تهمت و گمان    173
۷- هتک حرمت زنان مسلمان    173
۵- اختلاف انگیزی بین کارگزاران و تحقیر آنان    174
الف- اختلاف ‌انگیزی    174
ب- تحقیر    175
۶- بکارگیری غیر مسلمین در مناصب حکومتی    176
۷- عدم اعتقاد به اجرای شریعت    177
جمع بندی    179
منابع    181