اهل بیت علیه السلام در اندیشه رشید رضا

بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: اهل بیت علیه السلام در اندیشه رشید رضا
محقق: سید محمد حسینی احمد فداله 
استاد راهنما: حجت الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی سلطانی

شناخت جایگاه حقیقی و حقوقی اهل بیت پیامبر علیه السلام نزد متفکران مسلمان از اهمیت ویژه ای برخودار است؛ کم توجهی به این امر، سبب شد تا عده ای از متفکران حتی برخی از متفکران مسلمان، به انکار جایگاه قدسی ائمه علیه السلام و صفاتی چون عصمت، علم و ... پرداخته و در گستره خرد و کلان، بستری برای اختلاف بین مسلمانان را فراهم آورند. کتاب پیش رو، در صدد است، تا با بحث در مورد اینکه اهل بیت علیه السلام چه کسانی هستند و همچنین در مورد خلافت و جانشینی آنان بعد از پیامبر صلی الله علیه و اله و مقام قدسی آن ها مثل عصمت و علم و ...، و حجت قول آنها، از نظر رشید رضا که یکی از نو اندیشان عرب و نو معتزله است و از برجستگی خاصی برخودار است، مورد نقد و بررسی قرار داد.
 از آنجا که جریان روشنفکری عرب، از جمله جریان های فعال و نقش آفرین، در عرصه ی اندیشه جهانی و مباحث مذاهب پژوهی است، رواج تفکر آنان، بستر اشاعه شبهاتی در مرتبت و منزلت ائمه علیه السلام و صفات قدسی آنان گردیده، و زمینه مظلومیت ائمه علیه السلام را فراهم کرده است، از این رو طرح اندیشه این افراد، و نقد آنان، جهت تبیین منزلت ائمه علیه السلام ضرورت پیدا می کند. مباحث مربوط به رشید رضا را می توان به دسته دسته تقسیم کرد:
دسته اول: تحقیقات و تالیفات شیخ محمد رضا (م 1354 ق) که مهم ترین آنها عبارتند از:
1.    تفسیر المنار؛ این تفسیر، از ابتدای قرآن تا آیه 53 سوره یوسف، در دوازده جلد است. گفتنی است در این تفسیر، رشید رضا از ابتداء تا آیه 126 سوره نساء نظرات استادش محمد عبده (م 1323 ق) را به رشته تحریر در آورده و در صورت اختلاف، نظرات خودش را نیز بیان کرده است. عمده نظرات او را باید میان این کتاب جستجو کرد. 
2.    وحی محمدی؛ مباحث مختلفی را در مورد برنامه های اجتماعی اسلام بیان کرده است. 
3.    الامامه او الخلافه العظمی؛ که در مورد خلافت و امامت و مباحث مربوط به آن پرداخته است. 
4.    کتاب السنه و الشیعه؛ که موارد اختلافی شیعه و سنی را بیبان کرده و به نقد شیعه پرداخته است.
5.    مجله المنار؛ که مقالات زیادی از رشید رضا را چاپ کرده است. 
دسته دوم؛ نوشته ای دیگران راجع به نظرات رشید رضا یا نقد او، که در این زمینه، می توان به این موراد اشاره کرد
1.    منهج الشیخ محمد رشید رضا فی العقیده، اثر تامر محمود متولی
2.    کتاب اصل الانسان عند الافغانی و محمد عبده و رشید رضا، نوشته علی اوسط باقری و نوشته های دیگری که در این زمینه وجود دارد. 
دسته سوم؛ نگاشته هایی در مورد شخصیت شناسی رشید رضا، که به دو کتاب، اشاره می کنیم:
1.    سیری در تفکر کلامی معاصر، نوشته محمد صفر جبرئیلی
2.    دانشنامه جهان اسلام، نوشته جمعی از محققین
امتیاز این کتاب این است که که تا کنون به این صورت انجام نشده است و ثانیا نظرات او را مورد نقد و بررسی قرار می دهد که این نیز به صورت کامل صورت نگرفته است. 
در ضمن یاد آور می شود این پایان نامه در سال 1401 تبدیل به کتاب شده و توسط نشر سینا همدان منتشر شده است. 

فهرست
بخش اول: مفاهیم اساسی
1. شخصیت شناسی رشید رضا 
2. اهل بیت 
3. امامت و خلافت 
4. عصمت 
5. علم غیب 
6. نص 
بخش دوم: دیدگاه رشید رضا درباره اهل بیت علیه السلام  نقد آن 
گفتار نخست: اهل بیت در آیه مباهله از دیدگاه رشید رضا و نقد آن 
گفتار دوم: اهل بیت در آیه اولی الامر از نظر رشید رضا 
گفتار سوم: اهل بیت علیه السلام بر اساس آیه تطهیر از نظر رشید رضا و نقد آن 
گفتار چهارم: روایاتی که اهل بیت علیه السلام پیامبر صلی الله علیه و اله را معرفی می کنند
بخش سوم: از دیدگاه رشید رضا و نقد آن 
گفتار نخست: امامت و خلافت در آیه اولی الامر 
گفتار دوم: امامت و خلافت در آیه ولایت 
گفتار سوم: امامت و خلافت در آیه تبلیغ 
گفتار چهارم: آیه اکمال دین 
گفتار پنجم: روایات امامت و خلافت 
بخش چهارم: جایگاه قدسی اهل بیت علیهم السلام 
گفتار نخست: نظرات رشید رضا ذیل آیات مربوط به عصمت و نقد آن 
گفتار دوم: نظرات رشید رضا در مورد علم اهل بیت علیهم السلام 
گفتار سوم: نظرات رشید رضا در مورد نص 
گفتار چهارم: فضایل اهل بیت علیهم السلام 
فهرست منابع و مآخذ