عنوان درس: جهان در آستانه بعثت
مقدار ساعت درس : 32
نوع درس: نظری
پيش‌نياز: ندارد
هدف: بررسي وضعيت ديني، فرهنگي و اجتماعي جهان (به ويژه جزيرة العرب، ايران، مصر، روم، هند) در آستانة بعثت
سرفصل‌ها
کلیات:
ضرورت، اهمیت و منابع مهم
مفاهيم: جاهليت و دوره جاهلي
جغرافياي جزيرة العرب
- جغرافياي طبيعي: اصطلاحات و تقسيمات
- جغرافياي انساني: نژادها، قبایل و پراکندگی آن¬ها
وضعیت سياسي
- جغرافیای سياسي: مهم‌ترين مناطق (مکه، يثرب، طائف، یمن و ...)؛
- دولت‌هاي جنوبي و شمالي شبه جزيره، نظام قبيله‌اي (قبيله، ارکان، رياست و مراتب قبيله)؛
- وضعيت سياسي حجاز و ديگر مناطق مرکزي،مهم‌ترين قبايل و مناسبات آن‌ها با يکديگر با تأکيد بر جايگاه قريش؛
وضعیت اجتماعي
- سنت‌ها و رسوم (حلف، جوار، ثار، مهمان‌نوازي، وفاي به عهد، غارتگري، قمار، شراب‌خواري و ...)، نظام خانواده (موقعيت زن و حقوق او، انواع ازدواج، طلاق، فرزندکشي)، طبقات اجتماعي و مفاهيم مؤثر در آن (مولي، عبد، استلحاق، دعيّ، حَسَب، نَسَب و ...)
وضعیت اقتصادي
- بازرگاني (بازارها، کاروان‌هاي تجاري، بازرگانان بزرگ)
- کشاورزي (مناطق حاصل‌خيز، محصولات و ...)، دامداري، شغل‌ها و حرفه‌ها (آهنگري، نجاري، معماري، خياطي، پيکرتراشي، برده فروشي و ...)
وضعیت فرهنگي
- زبان، شعر و مراکز ادبي (نقش شعر در عصر جاهلي، موقعيت شاعر، انواع شعر، مجالس و مراکز ادبي)، علم و فرهنگ (انساب، ايام العرب، انواء، نجوم، طب، ريافه، عيافه، قيافه، کهانت، حکمت، خط، خواندن و نوشتن، هنر و معماري).
ادیان و آیین¬ها
- اديان آسماني (مسيحيت، يهود، مجوس، صائبین و حنفاء) آيين‌ها (شرک و بت پرستي)
ايران، روم و مصر در آستانه بعثت
- دين، حکومت، جنگ‌ها، فرهنگ و تمدن
شيوه ارزشيابي
فعاليت کلاسي تحقيق آزمون کتبي
3 2 15
روش تدريس: تلفيقي
ابزار و امکانات: وايت برد، پاور پوينت
منابع:
متن آموزشي: ندارد
منبع اصلي: -
منبع فرعی:
1. سیره رسول خدا؛ رسول جعفریان، قم؛ سازمان چاپ و انتشارات، 1373ش.
2. تاریخ اسلام؛ مهدی پیشوایی، قم، معارف اسلامی، 1382ش.
3. تصوير عصر جاهلي در قرآن؛ انسيه خزعلي؛ تهران: امير کبير، 1387.
4. اسلام و عقائد و آراء بشري، يا جاهليت و اسلام؛ يحيي نوري، تهران، بنياد علمي و اسلامي مدرسة الشهداء، ۱۳۶۰.
5. المفصل في تاريخ العرب قبل الاسلام؛ جواد علي، بيروت: دارالعلم للملايين، 1980م.
6. تاریخ عرب قبل از اسلام؛ عبدالعزيز سالم؛ تهران: انتشارات علمي و فرهنگي، ترجمه باقر صدري‌نيا، ۱۳۸۰.