سر فصل عنوان درس: فرق کلامی شیعه

عنوان درس: فرق کلامی شیعه
مقدار ساعت درس: 32 ساعت
نوع درس: نظری
پیش نیاز: ندارد
هدف: شناخت و بررسی تحلیلی زمان و چگونگی پیدایش، آموز ههای اعتقادی،
شخصی تهاو منابع کلامی فرق ههای شیعی مانند: امامیه، کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه و فرق
منتسب به شیعه
سرفص لها:
1. کلیات: )مفاهیم، اهمیت و ضرورت، پیشینه و منابع(
2. مباحث مقدماتی:
2.1 . مفهو مشناسی شیعه و واژ ههای مرتبط؛
2.2 . نظری ههادر باب آغاز شیعه و نقد و بررسی آ نها .
3. کیسانیه:
3.1 . علل و چگونگی پیدایش کیسانیه؛
3.2 . اعتقادات کیسانیه؛
3.3 . کیسانیه و مهدویت؛
3.4 . ائمه اطهار علیهم السلام و کیسانیه.
4. زیدیه:
4.1 . علل و چگونگی پیدایش زیدیه؛
4.2 . زید بن علی علیه السلام و دیدگا هها درباره او؛
4.3 . مه مترین فرق ههای زیدیه )جارودیه، صالحیه و...(؛
4.4 . حکوم تهای زیدی؛
194
کلیات، برنامه درسی و سرفصل دروس رشت هها و گرای شهای تخصصی
حوزه دانشی «کلام، ادیان، مذاهب و فرق » )جلد دوم(
4.5 . بررسی عقاید زیدیه )توحید، عدل، امر به معروف، وعد و وعید(؛
4.6 . زیدیه و دیگر مذاهب )حنفیه، معتزله، وهابیت، امامیه(.
5. اسماعیلیه:
5.1 . چگونگی و علل پیدایش اسماعیلیه؛
5.2 . اسماعیلیه و غلات )ابوا خ لطاب(؛
5.3 . انشعابات اسماعیلیه؛
5.4 . حکوم تهای اسماعیلیه؛
5.5 . عقاید اسماعیلیه )توحید، امامت، تأویل و...(؛
5.6 . بزرگان و منابع اسماعیلیه.
6. واقفیه:
6.1 . مفهو مشناسی؛
6.2 . علل و عوامل پیدایش واقفیه ؛
6.3 . طوایف وعقاید واقفیه.
7. فرق منتسب به شیعه:
7.1 . شیخیه )شکل گیری، رهبران، انشعابات شیخیه، عقاید خاص و منهج
فقهی(؛
7.2 . علویان )سوریه، ترکیه(؛
7.3 . اهل حق )پیدایش، تشکیلات و خاندا نها، مناطق زیستی، عقاید و
احکام، آداب فرقه ای، روش تبلیغ و علل ماندگاری، رابطه اهل حق با مذاهب
و ادیان(.

رشتۀ مذاهب اسلامی )سطح سه(
روش تدریس: عمومی
ابزار و امكانات: مرسوم
م ن ت آموزشی: فرق و مذاهب کلامی، علی ربانی گلپایگانی، قم، مرکز جهانی علوم
اسلامی، 1393 ش.
منبع اصلی:
1. بحوث فی الملل والنحل، آیت الله جعفر سبحانی، مؤسسه امام صادق علیه السلام،
1427 ق.
2. الملل و النحل، محمد بن عبد الكریم شهرستانی، تحقیق: محمد بدران، قم، الشریف
الرضی، 1364 ش .
3. فرق الشیعة، حسن بن نو خ بتی، بیروت، دارالأضواء، 1404 ق .
4. مقالات اسلامی ن ی، ابوالحسن اشعری، آلمان، فرانس شتاینر، 1400 ق .
5. اوائل المقالات، محمد بن محمد بن نعمان )شیخ مفید(، قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ
المفید، چاپ اول، 1413 ق.
6. کمال الدین و تمام النعمه، محمد بن علی بن الحس ن ی بن بابویه القمی؛ صححه و علق
علیه علی اکبر الغفاری، قم: جماعه المدرس ن ی بقم المشرفه، مؤسسه النشر الاسلامی، 1405 ۱ق.
7. الفرق ب ن ی الفرق و بیان الفرقة الناجیة منهم، عبد القاهر بغدادى، بیروت، دار ا ج لیل،
دارالآفاق، 1408 ق .
8. آشنائی با فرق تشیع، مهدی فرمانیان، مرکز مدیریت حوزه علمیة قم، چاپ چهارم،
1389 ش.
منبع فرعی:
1. الكیسانیة فی التاریخ و الأدب، وداد قاضی، بیروت، دار الثقافة، چاپ اول، 1974 م.
2. الواقفیة، ریاض محمد حبیب ناصری، مشهد، المؤتمر العالمی للإمام الرضا علیه السلام،
چاپ اول، 1409 ق.
196
کلیات، برنامه درسی و سرفصل دروس رشت هها و گرای شهای تخصصی
حوزه دانشی «کلام، ادیان، مذاهب و فرق » )جلد دوم(
3. درآمدی بر علم کلام اسلامی: مسائل و فرق کلامی از آغاز اسلام تا سده چهارم
هجری، عزالدین رضانژاد، قم، مرکز ب ن ی المللی ترجمه و نشر المصطفیصلی الله علیه و آله،
۱۳۹۱.
4. تاریخ فرق اسلامی، تهران، حس ن ی صابری، انتشارات سمت، چاپ پنجم، ۱۳۸۸ش.
5. تاریخ و عقاید زیدیه، مصطفی سلطانی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۰.
6. آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، رضا بر ج نکار، قم، کتاب طه، چاپ چهارم،
۱۳۸۹ش.
7. تاریخ تشیع در ایران، رسول جعفریان، نشرعلم تهران، 1388 ش.
8. زیدیه، تاریخ و عقاید، مهدی فرمانیان و سیدعلی موسوی نژاد، رویان، 1391 ش.
9. درسنامه تاریخ و عقاید اسماعیلیه، مهدی فرمانیان، نشر ادیان، 1389 ش.
10 . هویه التشیع، احمد وائلی، مؤسسة السبط ن ی العالمیة، 1428 ق.
11 . خاستگاه تشیع، علی آقانوری، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1395 ش.