پذیرش مقاله حجت الاسلام شاکری گرگانی در دو فصلنامه مطالعات مقارنه ای مذاهب اسلامی

موضوع: بررسی تحلیلی ادلۀ بطلان نکاح معاطاتی در فقه امامیه و مذاهب أربعۀ اهل‌سنت
نویسنده

مصطفی شاکری گرکانی 
دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی

چکیده

نکاح معاطاتی به معنای قصد انشاء نکاح بدون کاربست الفاظ مخصوصی است که از جانب شارع مقدس در جهت ایجاد رابطۀ‌‌‌ زوجیت وارد شده است. با بررسی آثار فقهای امامیه و اهل‌سنت مشخص می‌شود که در نظر آنها انشاء لفظی در عقد نکاح امری ضروری است و بر‌این‌اساس، بطلان معاطات در نکاح از جمله مسائلی است که بسیاری از فقهای امامیه و مذاهب اربعۀ اهل‌سنت بر آن تصریح کردهاند و در مورد آن ادعای اجماع شده است. مهم‌ترین ادلۀ قائلان به بطلان نکاح معاطاتی در فقه امامیه را روایات اهل‌بیت، اجماع و اصول عملیه از جمله احتیاط تشکیل می‌دهد که ایجاب می‌کند در انشاء عقد نکاح، به طریق یقینی که همان انشاء لفظی است، اکتفا و از طریق غیر یقینی، یعنی انشاء فعلی اجتناب شود. همانند فقهای شیعه، فقهای اهل‌سنت نیز بر لزوم استفاده از الفاظی که صراحت در ابراز اراده متعاقدین در عقد نکاح داشته باشد تأکید دارند. علاوه بر این مسئله، لزوم حضور شاهدین حین عقد و تعبدی بودن عقد نکاح، مهم‌ترین ادلۀ اهل‌سنت را برای بطلان این نوع نکاح تشکیل می‌دهد. در این پژوهش سعی شده با نگاهی مقارنهای ادلۀ فقهای امامیه و مذاهب اربعه در این رابطه نقد و بررسی شود و نشان داده شود، بسیاری از ادله‌ای که مخالفان نکاح معاطاتی به آن استناد کرده‌اند از جمله روایاتی که در این بحث مورد استناد قرار گرفته است، فاقد حجیت و اعتبار است و اگر اجماع و اصول عملیه در مسئله وجود نداشت، قول به عدم بطلان نکاح معاطاتی قابل دفاع بود.

برای دریافت اصل مقاله وارد لینک شوید.