پذیرش مقاله حجج اسلام حجازی و رفعت در دو فصلنامه مطالعات مقارنه ای مذاهب اسلامی

موضوع : رابطۀ مهدویت‌باوری، نظریۀ جهاد ابتدائی، و تشکیل گروه‌های جهادی در فرق اسلامی
نویسندگان

سيدمحمدعلی حجازی  مدرس سطوح عالی و مراکز تخصصی 

محسن رفعت

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه حضرت معصومه(س) 

چکیده

یکی از چالش‌های جهان اسلام در دوران معاصر وجود گروه‌های جهادی و تکفیری است که تأثیر فراوانی در تخریب چهرۀ اسلام در عرصۀ بین‌الملل و ایجاد مشکلات امنیتی، اقتصادی و ... در جوامع اسلامی داشته‌اند. پرسش مهمی که دربارۀ خاستگاه‌های فکری این گروه‌‎ها مطرح است، تأثیرات اندیشۀ مهدویت و نفی جهاد ابتدایی بر جلوگیری از ایجاد زمینه‌های شکل‌گیری این گروه‌هاست. نوشتۀ حاضر بر پایه منابع کتابخانه‌ای و به روش تحلیل مقایسه‌ای به سنجش تأثیر باور به مهدویت در حکم جهاد ابتدایی در مذاهب اسلامی پرداخته، و از این رهگذر، میزان احتمال تشکیل گروه‌های جهادی تکفیری را تبیین کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که از میان مذاهب فقهی اسلامی، باور مشهور شیعه به ممنوعیت جهاد ابتدایی در عصر غیبت، سبب شده است، مذهب شیعه با کمترین آسیب در این زمینه روبرو باشد. در مراتب بعدی می‌توان مذاهب حنفیه و شافعیه را قرار داد. در میان مذاهب فقهی عامه، مذاهب حنبلی و مالکی با بیشترین آمادگی برای ایجاد بسترهای پدید‌آمدن گروه‌های جهادی و تکفیری مواجهند؛ چراکه جهاد با کفار را با هر حاکم صالح و فاجری جایز می‌دانند. روشن است که این فتوا دست‌مایه بسیار مناسبی برای جنایت‌های مختلف به نام اسلام توسط گروه‌های تکفیری بوده است.

برای دریافت اصل مقاله وارد لینک شوید