موضوع: بررسی امکان اتّصاف هوش مصنوعی به شرایط معتبره مجتهد در فقه امامیه و مذاهب اربعه اهل‌سنّت
نویسندگان
مصطفی شاکری گرکانی
دانشجوی دکتری، رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی، تهران.
عبدالصمد علی آبادی
استادیار، گروه فقه و حقوق امامیه، دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی، تهران.
مهدی رهبر
دانشیار، گروه فقه و حقوق امامیه، دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی، تهران.
چکیده
شرایط تصدی منصب اجتهاد در فقه اسلامی، که اتفاقا در سالهای اخیر، به جهت بروز هوش مصنوعی، بیشتر مورد توجه قرار گرفته، در نگاه اول، ممکن است بر اوصاف و ویژگیهای انسانی و غیرقابل انطباق بر ماشین تصور شود؛ ولی در نگاه دقیقتر، باید هریک از شرایط را به طور مجزا، نسبت به غرض و مقصود شارع، مورد واکاوی قرار داد. لذا در این پژوهش، با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی شرایط معتبر برای مرجعیّت در فقه فریقین، امکان اتّصاف هوش مصنوعی به هریک از این شرایط، مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت و به دست آمد که شروط اتفاقی مشترک، بلوغ، اسلام عدالت و اجتهاد و شروط اختلافی عبارتند از رجولیت، حیات و اعلمیّت است. لذا هوش مصنوعی با توانایی پردازش گسترده و اجتناب از گرایش‌های شخصی می‌تواند شروط عقلایی چون اجتهاد، اعلمیّت و عدالت نظری را احراز کند، اما فاقد شرایط جسمانی و معنویِ بلوغ، حیات، ایمان و ولایت‌مندی است. بنابراین، اگرچه در فقه امامیه اهلیت اجتهادی هوش مصنوعی، بخاطر فقدان ایمان و حیات مرجع، مورد تردید است اما طبق مبانی اهل‌سنت، فتاوای حاصل از هوش مصنوعی قابل اعتنا و حجّیت شرعی است.
برای دریافت اصل مقاله وارد لینک شوید.
