بسم الله الرحمن الرحیم
رساله علمی سطح ۳
عنوان: چگونگی سنجش روایات تفسیری با معیار عرضه بر قرآن
استاد راهنما: حجة الاسلام و المسلمین دکتر صالح قنادی
استاد مشاور: حجة الاسلام و المسلمین دکتر محسن قمرزاده
محقق سید محمد حسن سجادی
سال تدوین : ۱۳۹۹
چکیده
قرآن به عنوان یگانه منبع، وحی نقش بی بدیلی را در سعادت و رشد بشر ایفا می کند؛ براین اساس تبیین و تشریح هر چه بهتر، قرآن نقشه راه انسانها را به سوی کمال حقیقی روشن نماید؛ احادیث منقول از اهل بیت علیهم السلام یکی از مهمترین ابزار فهم قرآن به شمار آید؛ در این راستا ضروری است روایات تفسیری پالایش گردد و سره از ناسره آنها مشخص می شود.
رساله حاضر در صدد است تا احادیث تفسیری را بر مبنای آموزه های قرآنی پاکسازی بنماید؛ پایه و اساس این دیدگاه وجود روایات عرضه بر قرآن است؛ معیار قرار گرفتن مخالفت حدیث با آیات قرآن در پذیرش آن روایت حاصل گفتمان احادیث عرضه بر قرآن است.
هر حدیثی که از جهتی ناظر به آیه ای از قرآن باشد در این نوشتار آن حدیث تفسیری به شمار می آید؛ سپس انواع احادیث تفسیری بیان شده است؛ در ادامه معیار صحت احادیث از طریق مقایسه با آیات، قرآن اینگونه بیان شده است که حدیثی مخالف قرآن است که تباین کلی با آموزه های قرآنی داشته باشد؛ سپس به تطبیق معیار مورد نظر در روایات مختلف با موضوعات متفاوت پرداخته شده است؛ در این مرحله احادیث مورد نظر با توجه به مدلول آنها به سه بخش فقهی اعتقادی و قصص قرآن تقسیم شده است؛ موضوعاتی چون جواز مسح خفین، جواز تیمم با وجود ،آب عدم تسلط زن بر اموالش راههای فرار از ربا و.... در بخش فقهی مورد بررسی قرار گرفته است؛ در قسمت اعتقادات موضوعاتی از قبیل روایات رؤیت خداوند، محرومیت ولد الزنا از بهشت و... بررسی شده است؛ موضوعاتی چون داستان حضرت موسی و سامری داستان غرانیق و.... در بخش قصص بررسی گشته است؛ تطبیق معیار مخالفت با قرآن در احادیث تفسیری با موضوعات مختلف چگونگی عرضه احادیث بر قرآن را بیش از پیش تشریح کرده است.
فهرست
عنوان
مقدمه
بیان مساله
اهمیت موضوع
سوالات اصلی و فرعی
فرضیه تحقیق
پیشینه تحقیق
روش تحقیق
فصل اول: کلیات و مفاهیم.
گفتار اول: مفاهیم
ا - روايات- تفسيرى
تعريف واژة تفسير
واژه روایت یا حدیث
واژه حدیث
تعریف روایات تفسیری به صورت عام
تعریف روایات تفسیری به صورت خاص
تعریف روایات تفسیر به صورت اخص
جمع بندی
۲- روايات عرضه بر قرآن
گفتار دوم: کلیات
۱-جایگاه روایات تفسیری در فهم قرآن و گونه های آن
۱-۱ دیدگاهها در منبع انگاشتن روایات تفسیری
۱-۱-۱- قائلان به منبع بودن احادیث در تفسیر قرآن
دیدگاه امام خمینی(ره)
دیدگاه آیت الله خوئی(ره)
دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی (ره)
دیدگاه آیت الله معرفت (ره)
۲-۱-۱-قائلان به عدم حجیت احادیث در تفسیر قرآن
دیدگاه شیخ طوسی (ره)
دیدگاه میرزای نائینی (ره)
دیدگاه آقاضیاء عراقی (ره)
دیدگاه علامه طباطبایی (ره)
۲-۱- گونه های روایات تفسیری
۱-۲-۱- شان نزول
۲-۲-۱- ايضاح لفظی و مفهومی
ايضاح لفظی
ايضاح مفهومی
۳-۲-۱- بيان مصداق
١-٢-٤- بیان علت و حکمت حکم...
۵-۲-۱- تعليم تفسير
۶-۲-۱-بیان باطن آیات
۲ - روايات عرضه بر قرآن
۱-۲- روايات عرض مطلق
۲-۲- روايات عرض خاص
فصل دوم معیارهای سنجش روایات تفسیری جهت عرضه بر قرآن
مقدمه
گفتار اول: موافقت حدیث با کتاب
۱ - موافقت به معنای وجود مضمون روایت در قرآن
۲ موافقت به معنای عدم مخالفت با قرآن
گفتار دوم: معیارهای مخالفت با کتاب
۱- مخالفت با گفتمان و روح قرآن
۲ - تباین کلی با قرآن
تباین جزئی با قرآن
نتیجه
فصل سوم: تطبيق معیارهای سنجش در روایات فقهی، اعتقادی، قصص
مقدمه
گفتار اول: روایات فقهی
۱ -عبادات
الف: مسح بر خُفين
ب: جواز ورود جنب به مسجد
ج: جواز تیمم با وجود دسترس داشتن به آب
د: جواز روزه در سفر
۲ - معاملات
الف: قتل خطایی زن و کودک
ب: عدم تسلط زن بر اموالش
ج: قضاوت امیرالمومنین علیه السلام بر سب کردن
د: حد قتل
خ: ازدواج با مادر زن
ذ: شرط مخالف کتاب در ازدواج
ظ: حاجب نبودن دختر در ارث برادر و خواهر
ط : حکم حرمت خمر
و: خرید و فروش عصير عنبی
م: مشروعیت حیلههای فرار از ربا
گفتار دوم: روایات اعتقادی
۱ - خداشناسی
الف: مخلوق بودن افعال بندگان.
ب: روايات جبر
ج: روایات رؤیت خداوند
۲ - نبوت
الف: نفی عمومیت پیامبری حضرت نوح عليه السلام
ب: نفی عصمت پیامبر صلى الله عليه و آله
ج: نکوهش حضرت ابراهيم عليه السلام
د: سن نبوت
و: سحر شدن پیامبر
ز: احادیث تحریف و نقص قرآن
ظ: پدر حضرت ابراهيم عليه السلام
ط: عصمت حضرت آدم علیه السلام
معاد و زندگی پس از مرگ
الف: محرومیت ولد الزنا از .بهشت
ب: شهادت پیامبر (ص) در روز قیامت بر عدالت همه .امت
ج: رفع قلم از شیعه
-قصص قرآن...
الف: همراهان يوسف عليه السلام در زندان
ب: داستان دو ملکهاروت و ماروت
ج: داستان غرانیق
نتیجه
د: داستان حضرت موسی علیه السلام و سامری
خاتمه
منابع و مآخذ
