پذیرش مقاله حجت الاسلام سلطانی در دو فصلنامه مطالعات مقارنه ای مذاهب اسلامی

خوانشی انتقادی بر رویکردهای اهل‌سنت به مسأله جانشینی پیامبر
نویسنده

سید محمد سلطانی
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم (ع)

چکیده

جانشینی پیامبر اکرم به عنوان موضوع شکل‌گیری مهمترین باور اختصاصی شیعه، پرسش کلیدی در اسلام شیعی و اصل اساسی تفاوت اندیشه شیعه با اهل‌سنت است. شیعیان و اهل‌سنّت رویکردهای مختلفی در بررسی این مساله به کار گرفته‌اند که شناخت و ارزیابی دقیق هر یک، از اهمیتی ویژه برخوردار است. در نوشتار پیش‌رو، با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و به‌روش توصیفی-تحلیلی به گردآوری و معرفی این رویکردها پرداخته و سپس رویکردهای مورد استفاده‌ی اهل‌سنت در این مسأله تبیین و مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، از آن‌جا که اهل‌سنت امامت را بحثی فرعی و از اعمال مکلفین دانسته‌اند، رویکرد کلامی و فلسفی به آن نداشته و طرح این موضوع در برخی از کتب کلامی ایشان، از باب ردّ نظریه تنصیصی بودن امامت و اثبات مشروعیت خلافت خلفای ایشان بوده است. رویکرد تاریخی و نصّ‌گرایانه نیز به ویژه در پاسخ به عقیده شیعه، در تنصیصی بودن امامت، مورد توجه آنان است. البته برخی از ایشان که قائل به نصّ جلی یا خفی بر خلافت ابوبکر بوده‌اند، به آیات و روایات نبوی و سنّت صحابه استناد كرده‌اند. گاهی نیز استناد به این موارد برای اثبات مشروعیت خلافت وی بوده است و نه تنصیصی بودن آن. در دهه‌های اخیر رویکرد نصّ‌گرایانه تهاجمی نیز در دستور کار برخی از سلفیه قرار گرفته است که با مراجعه انتقادی به منابع شیعی سعی در به چالش کشیدن مبانی تشیع داشته‌اند. نقد هر یک از این رویکردها و مبانی نهفته در آن نیز در ذیل هر یک صورت پذیرفته است.

برای دریافت اصل مقاله وارد لینک شوید.