افزوده‌شدن مصاحبه پژوهشی به فرآیند جذب علمی دانش‌پژوهان بر مبنای دو طرح کلان مؤسسه
با آغاز دوره جدید جذب دانش‌پژوه در مؤسسه آموزش عالی ائمه اطهار (ع)، تغییراتی در فرآیند پذیرش علمی اعمال شده است. مهم‌ترین این تغییرات، افزودن بخش مصاحبه پژوهشی به مرحله مصاحبه علمی است. هدف از این مصاحبه، هم معرفی دو طرح کلان و محوری پژوهشی مؤسسه است و هم ارزیابی دقیق‌تر توانمندی‌های پژوهشی متقاضیان شرکت در این طرح‌ها.
در گفت‌وگویی که حجت‌الاسلام سید مهدی قاضوی، مدیر سایت اطلاع‌رسانی مؤسسه آموزش عالی ائمه اطهار (ع)، با حجت‌الاسلام سید علی محمد مهاجری، معاون پژوهش مؤسسه، داشته است، به تبیین این تصمیم جدید و معرفی دو طرح کلان پژوهشی پرداخته شده که در ادامه می‌خوانید.
چرا تصمیم گرفته شد که مصاحبه پژوهشی به فرآیند جذب دانش‌پژوهان افزوده شود؟
علت اصلی این تصمیم، محوریت یافتن دو طرح کلان در برنامه‌های پژوهشی سال پیش‌رو است. ما قصد داریم دانش‌پژوهان جدید را بر اساس این دو طرح مادر پذیرش کنیم. طبیعی است که صرفاً با مصاحبه علمی نمی‌توان تشخیص داد که یک داوطلب، توان و انگیزه لازم برای مشارکت مؤثر در این پروژه‌ها را دارد یا نه. از همین‌رو، مصاحبه پژوهشی طراحی شد تا از یک‌سو طرح‌ها را برای افراد تبیین کنیم، و از سوی دیگر، درک و تحلیل علمی و آمادگی پژوهشی آن‌ها را بسنجیم.
این دو طرح کلان چه هستند و چه اهمیتی دارند؟
طرح اول، نقد کتاب "کلام و جامعه" نوشته اسلام‌شناس برجسته آلمانی، یوزف فان‌اِس (Josef van Ess)، است. این کتاب در بسیاری از دانشگاه‌ها و محافل آکادمیک غرب، مرجع اصلی در حوزه اسلام‌شناسی محسوب می‌شود. حتی از برخی اساتید دانشگاهی آلمان شنیده‌ایم که این کتاب بعد از قرآن، مهم‌ترین منبع برای شناخت اسلام در فضای آکادمیک غرب است. از این حیث، ضروری‌ست که حوزه‌های علمیه با محتوای این کتاب آشنا شوند و در مواردی که این اثر نیازمند نقد، اصلاح یا تکمیل نظری است، گام‌های جدی بردارند.
طرح دوم، نقد کتاب "أصول مذهب الشیعه" تألیف ناصر القفاری است. این کتاب پیش‌تر نیز در مؤسسه ما مورد توجه پژوهشی بوده و بر اساس آن، مقالات و پایان‌نامه‌هایی تولید شده است. اهمیت این کتاب در این است که تقریباً همه شبهاتی که در طول چند دهه اخیر علیه مکتب تشیع مطرح شده‌اند، به‌نوعی در این اثر گردآوری شده‌اند. هرچند نویسنده از لحاظ علمی دقت و روش‌مندی لازم را ندارد و بسیاری از اشکالات او ابتدایی و پاسخ‌پذیر است، اما گستره شبهات مطرح‌شده در آن، پرداختن به آن در قالب یک نقد منسجم و ساختارمند را ضروری کرده است.
معاونت پژوهش چه کمک‌هایی را برای اجرای این دو طرح تدارک دیده است؟
برای هر یک از این دو کتاب، ما موضوعات محوری و قابل‌تحقیق را استخراج کرده‌ایم. این موضوعات با سطح‌بندی مشخص، آدرس‌دهی دقیق به صفحات کتاب، بیان زاویه دید مقاله‌ای، و تشریح هدف از ورود به بحث در دو کانال اختصاصی در پیام‌رسان "ایتا" بارگذاری شده‌اند. دانش‌پژوه می‌تواند از طریق این ساختار، مسیری روشن برای پژوهش در اختیار داشته باشد. این کار ضمن کاهش سردرگمی، باعث افزایش تمرکز علمی و سرعت در تولید خروجی‌های پژوهشی خواهد شد.
همچنین تمامی تسهیلات پژوهشی اعم از شهریه، حمایت مقاله‌نویسی، مشاوره‌های علمی، و ارتباط با اساتید، بر اساس مشارکت در این دو طرح سامان‌دهی شده‌اند. در واقع، ستون اصلی پژوهش سال آینده مؤسسه، بر همین دو پروژه استوار خواهد بود.
آیا برای اجرای این دو طرح، دوره‌های آموزشی خاصی نیز در نظر گرفته‌اید؟
بله، حتماً. بر اساس نیاز دانش‌پژوهان و سطح‌بندی علمی آن‌ها، دوره‌های آموزشی متنوع و هدفمندی طراحی کرده‌ایم. این دوره‌ها از مراحل مقدماتی تا پیشرفته را دربر می‌گیرد؛ شامل مباحثی مانند روش تحقیق عمومی، مقاله‌نویسی، پایان‌نامه‌نویسی، و روش‌شناسی تحقیق. همچنین در حوزه‌های جدیدتر، دوره‌های تخصصی کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش نیز تدارک دیده شده است.
افزون بر این‌ها، آشنایی با نرم‌افزارهای پژوهشی کاربردی نیز در برنامه آموزشی قرار دارد؛ از جمله نرم‌افزارهای ارجاع‌دهی، فیش‌برداری، و ابزارهای علوم اسلامی. هدف ما این است که دانش‌پژوه نه‌تنها در سطح نظری، بلکه در ابزارهای عملی و مهارتی نیز توانمند شود و بتواند پژوهش را به‌صورت حرفه‌ای و با کیفیت علمی بالا دنبال کند.
در مصاحبه پژوهشی دقیقاً چه محورها و شاخص‌هایی مورد سنجش قرار می‌گیرد؟
در مصاحبه پژوهشی ابتدا خلاصه‌ای از دو طرح برای داوطلب ارائه می‌شود. سپس سؤالاتی ناظر به توان تحلیل متن، آشنایی با روش نقد، مهارت در شناسایی نکات کلیدی، و سطح نوشتار علمی از او پرسیده می‌شود. هدف این است که مشخص شود داوطلب تا چه اندازه آمادگی ورود به کار پژوهشی ساختارمند و دارای خروجی را دارد. البته سطح‌بندی موضوعات به‌گونه‌ای انجام شده که طلاب با سطوح مختلف علمی بتوانند مشارکت داشته باشند.
نکته پایانی:
با توجه به تمرکز ویژه مؤسسه بر مسئله‌محوری و نقد اندیشه‌های مخالف مکتب اهل‌بیت (ع)، افزودن مرحله مصاحبه پژوهشی به روند جذب دانش‌پژوهان، اقدامی ضروری و هدفمند تلقی می‌شود. این مرحله فرصتی فراهم می‌آورد تا مؤسسه از ابتدا مسیر پژوهشی دانش‌پژوه را به‌سمت مسائل اصیل، نیازهای واقعی، و چالش‌های اولویت‌دار جهان اسلام و اندیشه تشیع هدایت کند؛ تا خروجی‌های علمی حاصل، هم کاربردی باشد و هم در طراز رسالت‌های علمی مؤسسه قرار گیرد.
