تحلیل و بررسی جایگاه اهل بیت در آثار فخر رازی-پایان‌نامه

بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان پایان نامه: تحلیل و بررسی جایگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) در آثار فخر رازی 

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکتر غلامحسین زینلی

استاد مشاور: حجت الاسلام  و المسلمین دکتر محمد معینی فر

دانش پژوه: هادی عامری

تاریخ دفاع: پاییز 1396

بیان مسأله
در پژوهش حاضردیدگاه فخر رازی در مورد جایگاه اهل بیت علیهم السلام( ولایت، عصمت، محبت، فضائل اهل بیت) در آثار وی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.
فخر رازی در آیه ولایت، کلمة «ولی» را به معنای نصرت و محبت دانسته ودر مورد کلمة «ولی» از پذیرفتن معنای سرپرستی و تصرف در امور خود داری نموده، با این وجود وی که آیه ولایت را به عنوان دلیل امامت امام علی علیه السلام نپذیرفته، آن را دلیل امامت ابوبکر قرار داده است. 
وی، در آیه اولی الامر اگر چه به عصمت اولی الامر اذعان نموده لکن در مصداق اولی الامر دچار اشتباه شده و از پذیرش امامان عترت به عنوان مصداق اولی الامر خود داری نموده و مصداق اولی الامر را اهل حلّ و عقد می داند.
فخر رازی ذیل آیه مودت مصداق ذوی القربی را حضرت على و فاطمه و حسن و حسين علیهم السلام  دانسته و معتقد است به دلالت روایات متواتر پیامبر، بر مسلمانان لازم است که آنان را دوست بدارند.
وی در مورد فضائل اهل بیت علیهم السلام، چه فضائلی که مشترک بین آنها است، وچه فضائلی که به هر یک از آنان اختصاص دارد، بعضی از این فضائل را پذیرفته، و با این وجود اشکالهایی هم به آن وارد کرده است تا آن را از انحصار اهل بیت خارج نموده و از اهمیت آن بکاهد، وی در بعضی موارد هم دوچار تناقض گویی شده، فضیلتی را در یکجا ثابت و در جایی دیگر انکار کرده است.
واژگان کلیدی:جایگاه، اهل بیت، فخر رازی، مفاتیح الغیب.

فهرست مطالب
مقدمه    1
بیان مسأله و تعیین قلمرو آن    1
سوالات تحقیق:    1
سوالات فرعی:    1
فرضیه تحقیق :    1
فوائد تحقیق:    2
پیشینه تحقیق و نوآوری های این رساله:    2
کاربرد نتایج تحقیق:    2
روش تحقیق:    4
فصل اول:  مفاهیم و کلیات    5
گفتار اول: مختصری از زندگی نامه فخر رازی    6
تألیفات فخر رازی    7
وفات فخررازی    8
گفتار دوم: مفاهیم    8
اهل بیت درلغت :    8
اهل بیت در اصطلاح    9
دیدگاه ها درمورد مصداق اهل بیت:    11
اهل بیت از نظر شیعه    11
اهل بیت از نظر اهل سنت    12
دیدگاه فخر رازی در مورد اهل بیت    12
نقد دیدگاه فخر رازی    13
فصل دوم:  ولایت اهل بیت(علیهم‌السلام) از منظر فخر رازی    15
گفتار اول: ولایت حضرت علی علیه السلام    16
الف: آیه ولایت    16
دیدگاه فخر رازی در مورد  آیه ولایت    16
دیدگاه علما و مفسران شیعه در مورد آیه ولایت    19
اشکالهای فخر رازی در آیة  ولایت    20
حدیث غدیر در کتاب الاربعین    37
اشکالهای فخر رازی بردیدگاه شیعه در حدیث غدیر    38
اشکال اول    38
جواب    38
اشکال دوم    39
جواب    39
اشکال سوم    39
جواب    40
اشکال چهارم    41
جواب    42
اشکال پنجم    43
جواب    43
اشکال ششم    44
جواب    44
اشکال هفتم    45
جواب    45
حدیث غدیر در کتاب نهایه العقول    46
حدیث منزلت در کتاب الاربعین    46
اشکالهای فخر رازی بردیدگاه شیعه در حدیث منزلت    46
اشکال اول    46
جواب    46
اشکال دوم    47
جواب    48
ب: آیه استخلاف    49
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه استخلاف    49
نقد دیدگاه فخر رازی    50
اشکالهای فخر رازی در آیه استخلاف    54
دیدگاه مفسران شیعه در مورد آیه استخلاف    56
گفتار دوم: ولایت امامان دوازده گانه:    57
الف: آیه  اولی الامر    57
ولایت و زعامت سیاسی پیامبرو ائمه    57
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه اولی الامر    58
آیه اولی الامر در کتاب الاربعین و نهایه العقول    59
اشکالهای فخر رازی بر دیدگاه شیعه در آیه اولی الامر    60
دیدگاه مفسران شیعه در مورد آیه اولی الامر    63
ب: آیه جهانی شدن دین اسلام    65
دیدگاه فخر رازی در مورد این آیه    66
دیدگاه مفسران شیعه در مورد این آیه    67
فصل سوم:  عصمت اهل بیت(علیهم‌السلام)    69
گفتار اول: تعریف عصمت در لغت و اصطلاح    70
گفتار دوم:  وجوب عصمت امام و دلائل آن    71
الف: وجوب عصمت امام    71
دیدگاه فخر رازی در مورد عصمت امام    71
ب: دلائل عصمت امام    72
یکم: دلائل عقلی عصمت    72
دوم: دلائل نقلی عصمت اهل بیت    74
آیه اولی الامر    74
دیدگاه فخر رازی در مورد عصمت در این آیه    75
نقد دیدگاه فخر رازی    77
فصل چهارم : مودت و محبت نسبت به اهل بیت(علیهم‌السلام)    89
گفتار اول: تعریف محبت  درآیه مودت    90
نقد دیدگاه فخررازی    96
آیه وُدّ    97
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه وُدّ    97
دیدگاه مفسران شیعه در مورد این آیه    98
گفتار دوم: حقوق اهل بیت و آثار آن    100
1 – مودت حقی از حقوق اهل بیت نسبت به اُمت    100
2 – آثار و نتایج محبت و دوست داشتن اهل بیت    105
فصل پنجم :  دیگر فضائل اهل بیت (علیهم‌السلام) از دیدگاه فخر رازی    108
گفتار اول: فضائل مشترک اهل بیت(علیهم‌السلام)    109
فضائل مشترک    109
الف: آیة تطهیر    109
ب: آیة مباهله    109
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه مباهله    110
دیدگاه علماء و مفسران شیعه در مورد آیه مباهله    113
ج: آیه صلوات    114
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه صلوات    115
نقد دیدگاه فخر رازی    115
د:  سوره انسان    118
دیدگاه فخر رازی در مورد سوره انسان    119
گفتار دوم: فضائل اختصاصی اهل بیت علیهم السلام    123
1 – رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم )    123
الف: معراج    123
آیه معراج:    123
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه معراج    123
دیدگاه مفسرین فریقین در مورد آیه معراج    124
ب: تهجّد شبانه و مقام محمود    126
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه    126
2 – حضرت علی (علیه السلام)    126
الف: آیه لیلت المبیت    127
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه لیله المبیت    127
دیدگاه مفسران شیعه در مورد آیه لیله المبیت    128
ب: آیه و لکل قوم هاد    129
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه لکُلّ قَومٍ هاد    129
دیدگاه مفسران شیعه در مورد این آیه    130
ج: آیه نجوا    131
دیدگاه فخر رازی در مورد آیه نجوا    132
3 – فضائل حضرت زهرا (علیها السلام)    136
سوره کوثر: إِنَّا أعْطَيْناكَ الْكَوْثَر.     136
دیدگاه فخر رازی در مورد این سوره    136
نقد دیدگاه فخر رازی    137
فخر رازی و ادعای ارث نبردن حضرت زهرا    138
نقد دیدگاه فخر رازی    139
‏فضائل سبطین از منظر فخر رازی    140
جمع بندی و نتیجه گیری    143
فهرست منابع و مآخذ    145