عنوان درس: تاريخ عباسيان
مقدار ساعت درس: 32
نوع درس: نظری
پيش‌نياز: تاريخ امويان
هدف: بررسی ظهور و سقوط عباسیان و حکومت¬های مهم این دوره، همراه با تبیین مواضع و نقش ائمه
سرفصل‌ها
کلیات: ضرورت، اهمیت و منابع
عباسیان
- نسب
- در عصر جاهلی
- در عصر نبوی، عصر خلفاء نخستین و عصر امویان
برآمدن عباسيان (زمينه‌ها، علل و چگونگي)
ادوار دولت عباسي و حاکمان
ساختار دولت عباسي
- اداري، قضايي، اقتصادي (بيت‌المال ، خراج ، جزيه ، غنايم و زکات)، نظامی و روابط خارجي (با دولت‌هاي مسلمان و غيرمسلمان)
مواضع و نقش ائمهدر برابر خلافت عباسی
- تبیین عدم مشروعیت بنی عباس و تبیین مشروعیت ولایت الهی
- ایفای نقش فرهنگی و علمی
- امر به معروف و نهی از منکر
- تأسیس سازمان وکالت
قيام‌های ضد عباسی
- قيامهاي علوي(مانند نفس زکيه، شهيد فخ، ابن‌طباطبا)
- قيامهاي غير علوي(مانند استادسيس، مقنع، خوارج، رافع‌‌بن‌ليث و بابک)
دولت‌هاي محلی و مستقل
- طاهريان، صفاريان، ادریسیان، علويان طبرستان، سامانيان، آل‌بويه، آل حسن ویه، سلجوقيان و ...
فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر عباسی
- علوم، ادبیات، موسیقی، معماري ، صنعت ، شهرسازي، بیت الحکمه (نهضت ترجمه) نقش شیعیان در نقد و اصلاح فلسفه یونانی، محنة القرآن، ترویج اندیشه جبر، ارجاء و شعوبی¬گری.
سقوط عباسيان
- زمینه ها، اسباب و پیامدها
شيوه ارزشيابي
فعاليت کلاسي تحقيق آزمون کتبي
3 2 15
روش تدريس: تلفيقي
ابزار و امکانات: وايت برد، پاور پوينت
منابع
متن آموزشي
1. دولت عباسيان؛ سهيل طقوش؛ ترجمه حجت¬الله جودکي، قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه، 1380.
2. تاريخ خلافت عباسی: از آغاز تا پايان دولت آل‌بويه؛ احمدرضا خضری؛ تهران: سمت، 1379.
منبع اصلی:
1. تمدن اسلامی در عصر عباسیان، محمد کاظم مکی، ترجمة محمد سپهری، تهران، انتشارات سمت،1390.
2. التاريخ العباسي: السياسي و الحضاري؛ ابراهيم ايوب؛ بيروت: الشرکة العالمية للکتاب، 2001م.
منبع فرعی:
3. عباسيان: از بعثت تا خلافت؛ محمد الله‌اکبری؛ قم: بوستان کتاب، 1381.
4. الدولة العباسيّة؛ محمد خضری؛ بيروت: دار المعرفة، 1422ق.
5. مبارزات شيعيان در دوره نخست خلافت عباسي؛ سميره مختار ليثي؛ مشهد: آستان قدس ، 1384.
6. الرضا و المأمون و ولاية العهد و صفحات من التاريخ العباسي؛ حسن امين؛ بيروت: دارالجديد، ۱۴۱۶ق.
7. الزمن العباسي؛ مصطفي علم‌الدين؛ بيروت: دارالنهضة العربية، ۱۹۹۳ م.