عنوان درس: تاريخ جنبش¬هاي فکري، ديني معاصر
مقدار ساعت درس: 32
نوع درس: نظری
پيش‌نياز: ندارد
هدف: شناخت جنبش‌هاي اسلامی و شیعی در صد سال اخیر و بررسی آثار آن¬ها
سرفصل‌ها
کليات: ضرورت، اهمیت و منابع
مفهوم‌شناسي: اصلاح، جنبش، نهضت، شورش، انقلاب و ...
نگاهي اجمالي به پيشينه جنبش‌هاي اصلاحي در دنياي اسلام
زمينه‌ها و عوامل پيدايش جنبش‌هاي اسلامي معاصر (افول جهان اسلام در عرصه¬های گوناگون، گسست اتحاد و یکپارچکی امت اسلامی، رشد و استیلای تمدن غرب، استعمار و تهاجم فرهنگی غرب به دنیای اسلام و ...)
گونه‌شناسي جنبش‌ها و حرکت‌هاي اصلاحي (دینی، لائیک، سکولار، سلفیه)
مهمترين جنبش‌ها و حرکت¬های اصلاحی
- ايران
نهضت سيدجمال الدين اسدآبادي، نهضت تنباکو، نهضت مشروطيت، جنبش ميرزا کوچک خان جنگلي، نهضت ملي کردن صنعت نفت، نهضت روحانيت شيعه و انقلاب اسلامي ايران
- ديگر مناطق جهان اسلام
جنبش‌هاي اصلاحي در مصر ( مانند طهطاوي، عبده، رشيد رضا و اخوان المسلمين)
جنبش‌هاي اصلاحي در شبه قاره هند (مانند اقبال لاهوري ، شاه ولي الله)
نهضت میرزا محمدتقي شيرازي در عراق؛ جنبش سيد عبدالرحمن کواکبي در سوريه؛ جنبش سنوسي در ليبي؛ جنبش مهدي سوداني؛ جنبش‌هاي اسلامي در اندونزي.
- حرکت‌هاي انحرافي
بابيت، بهائيت، شيخيه، سلفيه، و فرقه¬های نوظهور.
انديشه‌هاي اصلاحي علماي شيعه:
ميرزاي شيرازي، شيخ محمد حسين کاشف الغطاء، سيد محسن امين، شرف الدين عاملي، ميرزاي نائيني، آخوند خراساني، حاج آقا نورالله شوشتری، شيخ فضل¬الله نوري، امام خميني، شهید مطهری و شهید صدر.
شيوه ارزشيابي
فعاليت کلاسي تحقيق آزمون کتبي سمينار
3 2 15 0
روش تدريس: تلفيقي
ابزار و امکانات: وايت برد، پاور پوينت
منابع
متن آموزشي:
انديشه‌هاي اصلاحي در نهضت‌هاي اسلامي؛ محمدجواد صاحبي؛ تهران: کيهان، 1367.
منبع اصلی:
1. تاريخ نهضت¬هاي ديني سياسي معاصر؛ علي اصغر حلبي؛ تهران: زوار، 1382.
2. سيري کوتاه در نهضت‌هاي صدساله اخير؛ شهيد مرتضي مطهري؛ تهران: حزب جمهوري اسلامي، بي¬تا.
منبع فرعی:
1. انديشه¬هاي سياسي در اسلام معاصر؛ حميد عنايت؛ تهران: خوارزمي، 1365.
2. بيدارگران اقاليم قبله؛ محمدرضا حکيمي؛ قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1356.
3. الحرکات الاسلامية المعاصرة في الوطن العربي؛ اسماعيل صبري عبدالله؛ بيروت: مرکز دراسات الوحدة العربية جامعه الامم المتحده ۲۰۰۴م.
4. بررسي و تحقيق در جنبش مشروطيت ايران: بررسي کامل ابعاد تحصن مشروطه خواهان در سفارت انگليس؛ رسول جعفريان؛ تهران: طوس، 1369.
5. جنبش¬هاي سياسي معاصر ايران؛ سعيد زاهد زاهداني؛ قم: کتاب طه، 1389.