سر فصل عنوان درس: اصول فقه تطبیقی

عنوان درس: اصول فقه تطبیقی
مقدار ساعت درس: 32 ساعت
نوع درس: نظری
پیش نیاز: ندارد
هدف: بررسی تطبیقی مه مترین مباحث اصولی مانند مباحث الفاظ، اجتهاد و تقلید،
منابع فریق ن ی در اجتهاد و تعارض ادله
سرفص لها:
1. کلیات )مفاهیم، اهمیت و ضرورت، پیشینه و منابع(
2. مباحث مقدماتی:
2.1 . جایگاه اصول و نقش آن در فقه و کلام؛
2.2 . تاریخ پیدایش علم اصول و تطور آن؛
2.3 . خ نست ن ی منابع علم اصول نزد شیعه و مذاهب اهل سنت؛
2.4 . تاریخ پیدایش و تطور مکاتب اصولی )مکاتب متکلم ن ی، مکتب
فقهاء مکتب جمع(؛
2.5 . شاخص ههای هر یک از مکاتب اصولی؛
2.6 . ساختار شناسی علم اصول نزد شیعه و اهل سنت؛
2.7 . کتا بشناسی اصول اهل سنت.
3. مه مترین مباحث اصول فقه نزد شیعه و اهل سنت و کارآیی آ نهادر فقه
3.1 . اجتهاد و تقلید:
3.1.1 . اجتهاد و اقسام آن؛
3.1.2 . تقلید و اتباع.
3.2 . منابع اجتهاد:
230
کلیات، برنامه درسی و سرفصل دروس رشت هها و گرای شهای تخصصی
حوزه دانشی «کلام، ادیان، مذاهب و فرق » )جلد دوم(
3.2.1 . قرآن )حجیت ظواهر قرآن، اختلاف قرائات، خ تصیص و نسخ(؛
3.2.2 . سنت )سنت نبوی، سنت اهل بیت، سنت صحابه(؛
3.2.3 . اجماع )اقسام اجماع، حجیت اجماع(؛
3.2.4 . عقل )اقسام عقل، حجیت عقل(؛
3.2.5 . قیاس )تعریف و اقسام قیاس، رابطه قیاس و عقل، بررسی حجیت
قیاس(؛
3.2.6 . استحسان )تعریف و اقسام، قلمرو استحسان، حجیت استحسان(؛
3.2.7 . مصالح مرسله )تعریف و اقسام، قلمرو مصالح مرسله، حجیت مصالح
مرسله(؛
3.2.8 . سد ذرایع )تعریف و اقسام، قلمرو سد ذرایع، حجیت سد ذرایع(؛
3.2.9 . مقاصد شریعت )تعریف و اقسام، قلمرو مقاصد شریعت، حجیت
مقاصد شریعت(؛
3.2.10 . عرف )تعریف و اقسام، قلمرو عرف، حجیت عرف(.
3.3 . تعارض ادله:
3.3.1 . تعریف و انواع؛
3.3.2 . علل پیدایش ادله متعارض؛
3.3.3 . شروط تحقق تعارض؛
3.3.4 . راه ح لهای تعارض.
3.4 . مباحث الفاظ)اوامر ونواهی، مفاهیم ودلالات، عام وخاص، مطلق و
مقید، م ج �مل ومب ن ی، ظاهر ونص، تاویل و حقیقت وم ج �از(

رشتۀ مذاهب اسلامی )سطح سه(
روش تدریس: ابتدا همه مباحث سرفصل اجمالاً بیان شود. سپس بر اساس سرفص لهای
مصوب تدریس شود.
ابزار و امکانات: مرسوم
م ن ت درسی: الاصول العامه للفقه المقارن )دوره دوجلدی(، م ج �موعة آثار محمدتقی
حکیم، م ج �مع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1397 ش.
منابع اصلی:
1. کفایه الاصول، محمدکاظم خراسانی، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، لاحیاء
التراث، ۱۳۶۸.
2. الاحکام فی اصول الاحکام، علی بن محمد الامدی، بیروت: دار ابن حزم، ۱۳۸۷.
3. الذریعه الی اصول الشریعه، مرتضی علی بن الحس ن ی بن موسی الموسوی، تقدیم و
اشراف آیت الله جعفر السبحانی، تحقیق اللجنه العلمیه فی مؤسسه الامام الصادق علیه السلام
قم: مؤسسه الامام الصادق علیه السلام، 1429 ق.
4. تهذیب الوصول إلی علم الأصول، حسن بن یوسف )علامه حلی(، لندن، مؤسسة الامام
علی علیه السلام، چاپ اول، 1380 .
5. الفقه الاسلامی و ادلته، وهبه زحیلی، مدین، 1371 ش.
6. الاحکام فی اصول الاحکام، سیف الدین الامدی، موسسة الحلبی، القاهره،
1387 ق.
7. ملخص ابطال القیاس و الرای و الاستحسان و التقلید و التعلیل، ابن حزم، علی بن
احمد، دارالفکر، بیروت، 1389 ق.
8. اصول الفقه، ابوزهره، محمد، دارالفکر العربی، القاهره، 1377 ق.
9. المستصفی من علم الاصول، ابوحامد غزالی، محمدبن محمد، المکتبه التجاریه
الکبری، القاهره، 1356 ق.
10 . اصول فقه مقارن، علی اصغر رضوانی، چاپ اول، ذوی القربی، قم، ۱۳۸۷ش.
232
کلیات، برنامه درسی و سرفصل دروس رشت هها و گرای شهای تخصصی
حوزه دانشی «کلام، ادیان، مذاهب و فرق » )جلد دوم(
11 . نبراس الأذهان فی اصول الفقه المقارن، سید میر تقی حسینی گرگانی، چاپ اول،
مرکز ب ن ی المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم، ۱۳۹۲ش.
منبع فرعی:
1. العده فی اصول الفقه، ابن جعفر محمد بن حسن الطوسی، تحقیق محمدرضا الانصاری
القمی، قم: ]بی نا[، 1417 ق.
2. الوجیز فی اصول الفقه، وهبه زحیلی، دارالمفکر، دمشق، 1416 ق.
3. المحصول فی علم اصول الفقه، للامام فخرالدین محمد بن عمر بن الحس ن ی الرازی،
دراسه و تحقیق طه جابر فیاض العلوانی، بیروت: مؤسسه الرساله، 1412 ق.
4. اللمع فی اصول الفقه، ابی اسحاق ابراهیم بن علی الشیرازی، حققه محیی الدین دیب
مستو، یوسف علی بدیوی، دمشق: دارالکلم الطیب، دار ابن کثیر، 1416 ق.
5. جمع ا ج لوامع فی اصول الفقه، عبد الوهاب بن علی سبکی، بیروت، دار الکتب
العلمیه، 1424 ق.
6. اصول فقه شافعی، ابوالوفا معتمدی کردستانی کانیمشکانی، ابوالوفا، بی نا، تهران
1332 ش.
7. علم الاصول تار خ یا و تطورا، علی فاضل قائینی ج نفی، قم، بوستان کتاب، چاپ
دوم، 1376 .
8. البرهان فی أصول الفقه، عبدالملک بن عبدالله، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول،
1418 ق.
9. الرساله، محمد بن ادریس الشافعی، القاهره: مکتبه مصطفی البابی الحلبی و اولاده،
1403 ق.
10 . اصول الفقه، محمدرضا المظفر، قم: اسماعیلیان، ۱۳۷۴.
11 . اصول السرخسی، محمد بن احمد سرخسی، ج لنة احیاء المعارف النعمانیه، حیدرآباد
دکن، 1372 ق.
12 . دروس فی أصول الفقه المقارن، م ج �ید النیسی، مرکز ب ن ی المللی ترجمه و نشر
المصطفیصلی الله علیه و آله، چاپ اول، 1392 ش.