بسم الله الرحمن الرحیم
چون جلسه پایانی این دوره است و بحث‌های مفصل و جزئی در نسبت تاریخ و کلام باقی می‌ماند در نوع خودش هفت هشت جلسه بحث دارد، من تأمل می‌کردم چطور این بحث را ارائه کنیم که دسته کم یک پایانی داشته باشد، دوستانی که دنبال می‌کنند به یک نتیجه‌ای لااقل برسد، بحث ما بیشتر در تقریر ابعاد رابطه کلام با تاریخ بود، حالا می‌خواهیم ببینیم چگونه و با چه روش‌شناسی می‌توانیم مواضع هم‌پوش میان کلام و تاریخ را بررسی کنیم؟
ابتداءً یک جمع‌بندی متفاوتی از آنچه تاکنون گفته‌ایم عرض...
بسم الله الرحمن الرحیم
در جلسات گذشته نسبت میان دانش کلام و تاریخ را مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم سه دیدگاه در نسبت این دو دانش وجود دارد، کسانی هستند که علم تاریخ را زیر مجموعه کلام تلقی می‌کنند و معتقدند که دریافتهای کلامی را باید در تاریخ مبنا قرار داد و اساساً ما تاریخی بدون نگرش کلامی قبول نداریم. گروه دوم کسانی بودند که کلام را زیر مجموعه تاریخ می‌دانستند و معتقد بودند که باید تاریخ را بر کلام حاکم کرد با ادله‌ای که داشتند نقد و بررسی کردیم. ما به این نظریه رسیدیم که دانش کلام و...
بسم الله الرحمن الرحیم
گروه سوم کسانی بودند که معتقد به تقدم کلام بر معرفت بودند با ادله‌ای که اقامه کردند، در آنجا هم تقریباً نقدی که بر گروه دوم وارد کردیم بر گروه سوم هم وارد بود، حاصل این بحث این شد که در موارد هم‌پوشی میان تاریخ و کلام، اگر واقعاً نقطه هم‌پوش باشد بُعد کلامی و بُعد تاریخی با هم عجین باشد به سادگی از تقدّم کلام بر تاریخ یا تاریخ بر کلام نمی‌توان سخن گفت. نظریه اول که تفکیک می‌کند در مواضعی درست است که واقعاً تفکیک ممکن باشد، گفتیم مثل مواردی که شخصیت یک ابعاد...
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما در نسبت میان کلام و تاریخ به این نقطه رسید که بین کلام و تاریخ دو حوزه اصلی هم‌پوش وجود دارد که برای بررسی و تحلیل نسبت این دو دانش نقطه آغاز بحث ما این دو حوزه است. یک حوزه شخصیّت‌های مقدس و حوزه دوم گزاره‌های تاریخی در متون مقدس.
بحث ما در حوزه نخست بود که در عرصه شخصیت‌های مقدس بین گزاره‌های کلامی و تاریخی چه نسبتی برقرار است؟ گفتیم در اینجا سه رویکرد مهم وجود دارد و هر رویکردی هم با مسئله هم‌پوش شخصیت‌های مقدس با مبانی خودش وارد می‌شود، هم تحلیل...
بسم الله الرحمن الرحیم
در چند جلسه گذشته به صورت عام و کلی مواضع تاریخی و کلامی را بازشناسی کردیم، از حوزه‌های ارتباطی میان کلام و تاریخ سخن گفتیم، حاصل بحث این شد که در دو لایه می‌توان از مناسبات تاریخ و کلام سخن گفت، در یک لایه توجه کنیم به گزاره‌هایی که مستقیماً به حوزه تاریخ و کلام مربوط است، نقطه‌ی هم‌پوش میان تاریخ و کلام است. لایه دوم در جایی است که گزاره‌ها مستقیماً با عرصه کلام و تاریخ ارتباطی ندارند ولی به صورت غیر مستقیم این ارتباط برقرار می‌شود.
پس در یک دسته‌بندی کلی...
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما در نسبت میان کلام و تاریخ بود، جمع‌بندی از این بخش کنیم و وارد یک بحث تکمیلی شویم و بعد موضوع را به صورت جدی‌تر و عمیق‌تر دنبال می‌کنیم.
در جمع‌بندی بحث‌های گذشته در نسبت میان کلام و تاریخ سه گام را برداشتیم، گام اول این بود که نشان دادیم اساساً میان کلام و تاریخ هیچ نسبتی وجود ندارد، یعنی در نگاه نخست کلام دانشی است که به امور عام هستی شناسی می‌پردازد، حقایق عالم را مورد بررسی قرار می‌دهد، آن هم حقایقی که جزء حقایق مهم و اساسی نظام عالم است، اما در...
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما در باب نسبت تاریخ با کلام بود، اشاره کردیم که از سه جهت این دو دانش را می‌شود با هم مقایسه کرد، یکی به لحاظ موضوع، دوم به لحاظ غایت و هدف، سوم به لحاظ روش و روش شناسی.
به لحاظ غایت و هدف گفته شد که هر چند کلام و تاریخ اهدافی دارند که با یکدیگر متمایزند، از یک سو تاریخ اهدافی اخلاقی، زیبایی شناختی و ... دارد و از سوی دیگر کلام هم اهدافی مانند دفاع یا پاسخگویی به شبهات را در دستور کار خودش دارد اما بین تاریخ و کلام در یک جهت از نظر غایت اشتراک وجود...
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما در باب مطالعه عمومی کلام و تاریخ بود تا از این طریق نسبت میان دو دانش کلام و تاریخ را بازشناسی کنیم، در خصوص کلام بحث شد، در سه محور موضوع کلام، هدف کلام و روش‌شناسی دانش کلام.
در موضوع تاریخ هم اشاره کردیم که از نظر موضوع، تاریخ به رویدادهای جزئی در زمان و مکان خاص می‌پردازد بنابر نظر معروف و مشهور و مورد قبول امروز. دوم این است که امری انسانی است، کنش و واکنش‌های انسانی را مورد مطالعه قرار می‌دهد، باز کسانی هستند اینجا به تاریخ طبیعی اشاره می‌کنند...
بسم الله الرحمن الرحیم
بحث ما در باب نسبت میان دو دانش تاریخ و دانش کلام است، دو حوزه‌ای که در نگاه اول چندان ارتباطی هم با یکدیگر ندارند اما وقتی که وارد بحث می‌شویم، متکلمان و تاریخ پژوهان وارد عرصه دانشی می‌شوند با این تعامل روبرو می‌شوند، مسائلی که هر کدام را خواهم گفت که به یک حوزه خاص معرفتی ارتباط دارد و اگر این گروه گشوده نشود هم کلام پژوهی ما و هم تاریخ پژوهی با دشواری‌های جدی مواجه می‌شود.
پس اولین قدم این است که ما صورت مسئله را باز کنیم و بگوئیم بین تاریخ و کلام چه...
بسم الله الرحمن الرحیم
در جلسات گذشته نسبت میان دانش کلام و تاریخ را مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم سه دیدگاه در نسبت این دو دانش وجود دارد، کسانی هستند...